13 października 2018 poprowadziłam w Miejskim Ośrodku Kultury w Kobyłce w ramach Dziecięcej Akademii Nauki wykład pt. „Filozofia i etyka – TRUDNE SŁOWA”. Z prawdziwą przyjemnością przybliżyłam zgromadzonym słuchaczom Akademii w wieku 6-11 lat istotę kilku pojęć z tego zakresu.
Dziękuję im za uwagę, aktywność, dociekliwość i pomysłowość oraz prawdziwe zaangażowanie w odgrywanie zaaranżowanych scenek, dzięki którym mogli potrenować „prawie” w praktyce nabyte teoretyczne umiejętności. Brawo za odwagę, wyobraźnię i kreatywność!
Jak zwykle młodzi słuchacze zaskoczyli mnie swoim świeżym spojrzeniem i pomysłami „oczywistych” rozwiązań problemów, które dla nas – dorosłych – nie są takie oczywiste. Znowu czegoś się nauczyłam dzięki nim. Mam nadzieję, że i oni nauczyli się czegoś ode mnie 😉
GODNOŚĆ
Pojęcie godności należy rozważać w trzech kontekstach. Pierwszym z nic jest godność rozumiana jako wartość obiektywna, dotycząca absolutnie każdego człowieka. Prawo do niej przynależy każdemu, bez względu na pochodzenie, miejsce w społeczeństwie, wykształcenie, wyznawane poglądy i religię; bez względu na kolor skóry, miejsce na Ziemi, status materialny i płeć. Poszanowanie godności należy się każdemu z tego prostego powodu, że jest człowiekiem. Nie szanując godności innych, odbieramy ją tym samym sobie. Bo to człowieczeństwo właśnie w sposób niekwestionowany nadaje nam godność. W rozumieniu jej kształtu pomocna jest złota zasada etyki: traktuj innych tak, jak sam byś chciał być traktowany.
Trochę inaczej wygląda to w przypadku poczucia godności. Jest ono wartością subiektywną, ponieważ zależy tylko i wyłącznie od indywidualnego postrzegania rzeczywistości. To my wyznaczamy niejako zakres, który jest dla nas „zestawem obowiązkowym” w rozumieniu tego, co jest dla nas niezbędne, abyśmy nie czuli się upokarzani. Zależy to od naszego charakteru, psychiki, stopnia wrażliwości, wychowania i okoliczności, i może się zmieniać z biegiem lat. W tym miejscu trzeba jednak zwrócić uwagę na pułapki, które może zastawiać dla nas nasze ego. A mianowicie musimy umieć odróżnić nasze poczucie godności od nieuzasadnionego uporu, nieumiejętności przyjmowania konstruktywnej krytyki i przyznania się do błędu oraz ciągłej potrzeby bycia najlepszym.
A kto jest człowiekiem „godnym”? To z kolei cecha nadawana nam przez innych w oparciu o nasze postępowanie. Najczęściej za człowieka godnego uważa się człowieka zawsze postępującego zgodnie z własnymi wartościami, który nie zwraca uwagi na doraźne korzyści i broni swojej indywidualności, a przy tym panuje nad emocjami.
EMPATIA
To zdolność wyobrażenia sobie tego, co czuje w danym momencie inny człowiek. Prawda jest taka, że trzeba to po prostu poczuć. Nie można się wyuczyć algorytmu postepowania, ponieważ tak naprawdę każda sytuacja, każde cierpienie i zmartwienie są inne. To, co dla jednych będzie traumatycznym przeżyciem, dla innych może okazać się jedynie chwilową niedogodnością. Nie do końca więc możemy posiłkować się własnymi doświadczeniami. A więc do wykształcenia poczucia empatii potrzeba nam sporej dawki emocjonalnej wyobraźni. Niektórzy po prostu się z nią rodzą, u innych trzeba ją rozwinąć.
KONSEKWENCJE
Są częścią ciągu przyczynowo-skutkowego, są rezultatem jakiegoś zdarzenia lub działania. Odwołując się do życiowego doświadczenia możemy je przewidzieć. Posiłkujemy się przy tym umiejętnością oszacowania prawdopodobieństwa. Tak naprawdę, większość naszych decyzji opiera się na niej. Warto więc ją w sobie doskonalić i uczyć jej swoje dzieci. Choć ciąg przyczynowo-skutkowy stosunkowo łatwo jest przez dziecko uświadamiany, to jednak zastosowanie tej „świadomości” w praktyce często zawodzi.
KONFLIKT
Inaczej spór, zatarg, kłótnia, awantura, sprzeczka, starcie, utarczka i niestety: wojna. To niezgodność, sprzeczność interesów lub poglądów. Jest stałym elementem ludzkiego współżycia. Najważniejsze to nie udawać, że go nie ma, ale gdy mamy z nim do czynienia warto po prostu go rozwiązać.
KOMPROMIS
Jest jedną z metod rozwiązywania konfliktu. Nie zawsze idealną, ale czasami jedyną. Jest to porozumienie osiągnięte w wyniku wzajemnych ustępstw. Oznacza konieczność rezygnacji z części naszych interesów. Najczęściej rezygnujemy z tych mniej dla nas ważnych, a gdy musimy całkowicie zrezygnować z naszych priorytetów – traci sens.