„Dzień Dziecka”, Małgorzata Połeć-Rozbicka. Opowiadanie edukacyjne dla dzieci

Mama, ciocia, pani Kasia, czyli wysoka, szczupła blondynka z włosami związanymi w „szybki” kucyk energicznie podjechała na szkolny parking i zatrzymała pokaźnego rozmiaru vana. Otworzyły się drzwi i z wnętrza wysypał się długi szereg dzieciaków.

– Pa, ciociu!

– Pa, mamo!

– Do zobaczyska!

– Buzi, buzi!

– Przybijesz ciocia piątkę na szczęście? Mam dziś sprawdzian z matematyki.

– Do widzenia pani Kasiu!

Siedząca za kierownicą kobieta z uśmiechem odpowiadała na te wszystkie pożegnania, tylko przy tym ostatnim jakoś znowu ją zmroziło. Ciągle liczyła na to, że Franio w końcu nazwie ją choćby ciocią – już nawet niekoniecznie mamą, a Franek ciągle tylko „pani Kasiu” i „pani Kasiu”…

– No nic! Potrzeba czasu! – powiedziała do siebie w myślach, włączyła kierunkowskaz, wrzuciła jedynkę i włączyła się do ruchu. Tyle dziś pracy, a dzieciaki mają w szkole lekcje skrócone i wkrótce będzie musiała po nie wrócić.

*

*                      *

Na działce pani Stefanii – sąsiadki która zaoferowała oddanie swojej nieruchomości do dyspozycji rodziny Rylskich na najbliższy weekend -Zbyszek już wiele zrobił. Nazbierane w lesie odłamane gałęzie drzew i wiązki chrustu leżały w zgrabnym kopcu obok okręgu z kamieni. Nieopodal pod wprawnymi Zbyszkowymi rękami wyrastał pierwszy namiot. Jego budowniczy, gdy tylko dostrzegł żonę, wyprostował plecy i podzielił się swoją troską:

– Ten namiot, który pożyczyliśmy od Karola nie nadaje się zupełnie. Ma podartą plandekę i jak będzie padało, to chłopakom woda będzie leciała na głowę.

– Ojej! Tyle przygotowań, a zawsze coś się musi nieoczekiwanego przydarzyć – zmartwiła się pani Kasia.

– Nie jest tak źle. Na cztery namioty tylko jeden do niczego – pocieszył żonę pan Zbyszek i zaraz znalazł rozwiązanie – Może podjedź do wuja Leona? Kiedyś lubił wyjeżdżać na motocyklowe wyprawy, miał wtedy namiot. Może jeszcze się nadaje.

– Jadę! – powiedziała bez wahania pani Kasia i zanim ten zdążył jeszcze coś dodać, siedziała już za kierownicą. Z wprawą wycofała samochód za bramę i skręciła w stronę Zalasku. Czekało ją dobre kilkanaście kilometrów, ale czego się nie robi dla dzieci i to jeszcze w Dzień Dziecka. Wcisnęła guzik włączający radio i z głośników dobiegła muzyka, a chwilę potem męski głos. Pani Kasia pogrążyła się w myślach, bo też miała o czym, a raczej o kim myśleć: Janek, Sandra, Michał, Marcin, Karina i Franek. Tak. O Franku ostatnio myślała najwięcej…

I dopiero, kiedy stanęła przed rondem, i gdy została zmuszona do skupienia się na prowadzeniu samochodu, znowu wróciła do rzeczywistości. Głos z radia monotonne wystrzeliwał kolejne wyrazy i dopiero po chwili pani Kasia zorientowała się, że mówi o świętowanym dziś Dniu Dziecka : „Jego początki sięgają 1924 roku. Wówczas na wniosek Międzynarodowego Związku Pomocy Dzieciom reprezentowana przez przedstawicieli ponad 50 krajów Liga Narodów podjęła w Genewie uchwałę zwaną „Deklaracją Praw Dziecka”, uznającą dzieci za pełnoprawnych obywateli społeczeństwa, którym należy się wszystko, co najlepsze, a w szczególności prawo do życia, ochrony i pomocy. Dzień Dziecka to święto obchodzone niemal na całym świecie. Jednak nie we wszystkich krajach w tym samym dniu i w ten sam sposób.”

Ostatnie zdanie bardzo zainteresowało panią Kasię, bo pomyślała, że fajnie by było opowiedzieć dzieciakom przy ognisku jak ich święto wygląda w różnych krajach, ale niestety dojechała właśnie pod bramę wuja Leona, a potrzeba zdobycia pełnowartościowego namiotu była znacznie ważniejsza niż radiowa audycja. Pani Kasia przekręciła więc kluczyk w stacyjce, radiowy spiker przerwał w pół słowa, a na ganku przed domem pojawił się już wuj Leon, który wypatrzył gościa przez kuchenne okno.

*

*                      *

Trzy godziny później pani Kasia znowu stała pod szkołą. Otworzyła drzwi i do samochodu kolejno wsuwały się jej dzieci. Powitania, cmoki w policzek, przybijanie piątki, gratulacje i słowa pocieszenia – codzienna litania, która nigdy jej się nie znudzi. Uwielbia te pierwsze chwile po szkole, kiedy dzieci tak dużo mają do powiedzenia i przekrzykują się jedno przez drugie, żeby podzielić się ze swoją „przyszywaną” mamą wszystkimi swoimi emocjami. Tylko Franek znowu milczy…

Kiedy już wszyscy siedzą w samochodzie – niektórzy w fotelikach i na podkładkach, inni już bez, pani Kasia pyta niby od niechcenia:

– Gotowi na przygodę! – i nie czekając na odpowiedź dodaje – No to ruszamy!

A po samochodzie przeszedł cichy szmer i stłumione piski dziewczyn. Wszyscy już domyślili się, że czeka ich dziś coś szczególnego.

– To jakiś prezent na Dzień Dziecka! Tak! – nie wytrzymał Marcin. – O rany! Ciocia powiedz co to! Normalnie nie wytrzymam! – rozemocjonował się chłopiec, a jego entuzjazm udzielił się innym i wkrótce znowu w samochodzie zrobiło się głośno i to tak, że pani Kasia przestraszyła się, że jej głowa pęknie i doszła do wniosku, że musi coś zrobić i zająć czymś swoją gromadkę.

– A wiecie, że w każdym kraju Dzień Dziecka obchodzi się inaczej i nawet w inne dni – zainicjowała rozmowę.

–  A jak? A kiedy? A dlaczego? –posypały się pytania i pani Kasia pomyślała, że wywołała wilka z lasu, bo nie umie na nie odpowiedzieć. Pozostało tylko się przyznać:

– No właśnie nie wiem, bo nie udało mi się wysłuchać do końca radiowej audycji. Ale możecie znaleźć w Internecie – dodała pospiesznie. – Franiu, może ty sprawdzisz? – poprosiła najspokojniejszą ze swoich pociech.

– Nie ma sprawy! –zgodził się chłopiec i po chwili czytał już pozostałym:

„W Polsce Dzień Dziecka obchodzony jest 1 czerwca od 1952 roku w następstwie działań Światowej Federacji Kobiet Demokratycznych, która tego właśnie dnia organizowała od 1949 roku manifestacje poświęcone problemom ochrony dzieci przed wojną, krzywdą i głodem. We Francji i Włoszech Dzień Dziecka obchodzi się w ramach Dnia Rodziny, który przypada na 6 stycznia i łączy się z, obchodzonym w tradycji chrześcijańskiej, Świętem Trzech Króli. Wówczas dzieci otrzymują prezenty i w złotych koronach na głowach zasiadają wraz z rodzicami przy stołach suto zastawionych słodyczami. W Turcji uroczystość ta zbiega się ze Świętem Niepodległości i obchodzona jest 23 kwietnia. W Brazylii Dzień Dziecka obchodzony jest 12 października, a w Australii w pierwszą sobotę lipca każdego roku. Dwukrotnie w ciągu roku świętują Japończycy. Po raz pierwszy 3 marca, podczas Festiwalu Lalek, zwanego także Festiwalem Dziewczynek, po raz drugi – 5 maja. Świętują wtedy chłopcy, którzy budują wraz z rodzicami papierowe latawce w kształcie ryby i wieszają je na długich masztach przed domem. Jest ich tyle, ile dzieci liczy rodzina. Symbolizują one siłę, odwagę i determinację w dążeniu do celu…”

Wszyscy w milczeniu słuchali i nawet nie zauważyli jak ich determinacja w dążeniu do celu została nagrodzona, bo pani Kasia zaparkowała właśnie na zalesionej działce, wysiadła z samochodu i wraz z mężem, który oczekiwał ich przyjazdu radośnie zakrzyknęli:

– Wszystkiego najlepszego z okazji Dnia Dziecka!

A potem ucałowali i uściskali każde ze swoich dzieci i zaprowadzili na miejsce obozowiska. A te, oniemiałe z zachwytu na widok płonącego ogniska, nadzianych na patyki kiełbasek i rozstawionych w półokręgu czterech kolorowych namiotów nie mogły wykrztusić z siebie żadnego słowa. Na wysokości zadania stanął jak zwykle Marcin, który głośno wykrzyknął:

– Jesteście wspaniali! – i rzucił się w objęcia zastępczych rodziców, a za nim wszyscy jego zastępczy bracia i siostry. Franek też.

Zabawa trwała do ciemnej nocy, zwłaszcza, że po kiełbaskach były jeszcze zgadywanki, podchody, pieczenie pianek i śpiewy przy gitarze, na której z niewielką wprawą pobrzękiwał pan Zbyszek. A potem wszyscy siedzieli opatuleni w koce i patrzyli na gwiazdy, które iskrzyły na bezchmurnym niebie znacznie bardziej niż w mieście. Kiedy jedna z nich przemknęła po nieboskłonie, pani Kasia zawołała:

– Szybko! Pomyślcie życzenie!

– Ciociu! Ja już nie muszę! Moje się spełniło… – powiedział Franek.

I Pani Kasia pomyślała, że jej również spełniło się przed chwilą.

„Baśniobór”, Brandon Mull

Dla Kendry i Setha wizyta u dziadków staje się przygodą życia. Dom na uboczu, piękny ogród i otaczający go wokół niezmierzony las okazują się siedzibą wszelkich istot magicznych, o których kiedykolwiek czytali – w podaniach, legendach i mitologiach. To właśnie tytułowy Baśniobór. Rezerwat dobrych i złych mocy, a jego strażnikami są dziadkowie głównych bohaterów.

„Baśniobór”, Brandon Mull; opracowanie okładki polskiej i stron tytułowych: Szymon Wójciak; wydawnictwo: Grupa Wydawnicza Foksal;

Dziadek Sorenson odkrywa przed wnukami tajemnice swojego dziedzictwa powoli. Wykłada karty, jedna za drugą, w odpowiedzi na ich poczynania. Chce się przekonać, czy może im zaufać, czy są gotowi, aby poznać prawdę. A same dzieci – jak to dzieci – mają swoje mocne i słabe strony. Są jednak odważne i inteligentne. To właśnie bystrość umysłu uruchamia w nich pokłady ciekawości i potrzebę poznania otoczenia. Im więcej tajemnic, tym większa pokusa. Jedenastoletni Seth jest jeszcze zbyt młody, aby poważnie traktować niebezpieczeństwo. Ufny w swoją odwagę i siłę bez zmrużenia oka łamie wszelkie zasady i ustalenia. To wpędza w kłopoty – nie tylko jego samego, ale i całą rodzinę. O trzy lata starsza siostra wie już co to rozsądek. Niechętnie podejmuje wyzwania, ale za to z dobrze rozumianą odpowiedzialnością przestrzega reguł i dotrzymuje zawartych umów. Taka postawa zapewnia jej w Baśnioborze nietykalność, na mocy zawartego setki lat temu porozumienia między istotami magicznymi a chroniącymi ich ludźmi. Zatem: przestrzeganie zasad popłaca, ich lekceważenie piętrzy problemy. Książka oferuje więc swoim młodym czytelnikom naukę, o której pomarzyć mogą wszyscy rodzice. Czy to zadziała? Nie wiem. Ale wiem, że wychowanie polega na powtórzeniu tej samej prawdy setki razy. Kilka razy powtórzy ją zamiast nas autor. Mnie osobiście ta propozycja wydaje się kusząca 😉

Wracając do samej lektury. Powieść jest naprawdę ciekawa. Akcja rozwija się powoli, ale wystarczająco dynamicznie, aby nie mieć ochoty na odłożenie książki przed snem. A wtedy: uwaga! Nie wiadomo jaki figiel spłata nam nasza wyobraźnia. Przedstawiony w książce świat fantasy pełen jest magii, dobrych i złych mocy, przenikających się czarów i konfliktów. Pełen jest również przyczynków do refleksji i zastanowienia się nad postępowaniem bohaterów i ewentualnie swoim własnym. Wszystko to sprawia, że książka jest raczej dedykowana dla starszych dzieci – od 11 do 14 lat. A wraz z nią wszystkie pięć następujące po niej, ponieważ „Baśniobór” daje początek całej serii. Miłej lektury!

„Hotel Winterhouse”, Ben Guterson

Każdy z nas ma moc. Moc czynienia dobra albo zła. Każdy z nas może wybrać drogę ku dobru, albo ulec pokusie czynienia zła. Zło też może być atrakcyjne. Trzeba mieć w sobie siłę, żeby mu się oprzeć. Czasami się nie udaje, ale kiedy celem jest dobro, małe chwile zbłądzenia nie mogą zaszkodzić. Wręcz odwrotnie – mogą zdeterminować.

„Hotel Winterhouse”, Ben Guterson; ilustracje: Chloe Bristol; wydawnictwo: Wydawnictwo Juka;

11-letnia Elisabeth Somers, główna bohaterka powieści Bena Gutersona dowiaduje się tego podczas niespodziewanego pobytu w hotelu Winterhouse. Wszystko, co się z nim wiąże jest tajemnicze. Tajemnicą owiany jest sam powód przyjazdu dziewczynki do zimowego ośrodka, tajemniczy jego właściciel opowiada o równie tajemniczej swojej rodzinie, która z pokolenia na pokolenie zarządza hotelem, tajemnicza bibliotekarka w tajemniczej bibliotece strzeże bogatego księgozbioru, a wraz z nim tajemniczej książki, o której nikt nic nie wie. Tajemnicza para państwa Hims z tajemniczą skrzynią okrywa tajemnicą apartament, który zajmuje. Tajemnicy dopełnia zaszyfrowany przekaz założyciela ośrodka umieszczony na jego portrecie. Wszystkie te tajemnice próbuje odkryć mała Elisabeth, a w rezultacie odkrywa również tajemnicę o sobie. Po pierwsze odkrywa tajemnicę swojego pochodzenia, po drugie  – moc, którą posiada, po trzecie – dowiaduje się czym jest prawdziwa przyjaźń, po czwarte, że są w jej duszy miejsca, w których mocno ukryta drzemie fascynacja złem. Wszystko to zaskakuje główną bohaterkę, każe jej wejrzeć w głąb siebie i wyciągać wnioski. Uczy pokory wobec tajemnych sił, które sprawiają, że człowiek kieruje się ku dobru, jak i ulega „ciemnej stronie mocy”. Cała ta nauka nie odbywa się nachalnie, nie pachnie moralizatorstwem i celami edukacyjnymi. Jest dobrym mini thrillerem dla dzieci z wartką fabułą, zwrotami akcji i stopniowaniem napięcia. Czyta się go szybko i z wypiekami na twarzy. Książka dostarcza wiele emocji i z każdym rozdziałem rozbudza ciekawość czytelnika – od chwili, gdy poznaje niezwykle inteligentną sierotę przygarniętą przez niezbyt miłe wujostwo, poprzez jej niecodzienną podróż, historię rodzącej się przyjaźni z Freddim, odkrycie tajemnicy rodziny Fallsów,  rozwiązanie hotelowej zagadki, po niespodziewane zakończenie wieńczące fabułę. Wszystko to uczy główną bohaterkę i wszystkich śledzących jej losy, że przyjaźń polega na wzajemnym szacunku i tolerancji, uwadze dla zainteresowań innych ale bez rezygnacji z własnych, na zaufaniu i uczciwości i na „graniu w otwarte karty”. Uczy też, że natura świata i ludzi opiera się na dualizmie, że dobro i zło są na siebie skazane, że jedno nie może istnieć bez drugiego i że każdy musi wybrać, czy chce być bardziej dobry, czy bardziej zły, bo o czystej formie nie ma co marzyć.

„Amelia i Kuba. Mi się podoba”, Rafał Kosik

Był mały, łysy i nie miał jednej nogi. Nazwała go Zydel. Myślała, że będzie mogła go przygarnąć, ale jest uczulona na psy. Nie szkodzi. Jej determinacja i tak odmieniła pieski psi los. Zydel znalazł nowy dom.

„Amelia i Kuba. Mi się podoba”, Rafał Kosik; ilustracje: Jakub Grochola; wydawnictwo: Powergraph;

Facebook jest pełen zdjęć opuszczonych psów, którym miłośnicy zwierząt próbują znaleźć właściciela. Są nieszczęśliwe, opuszczone, a czasami celowo skrzywdzone. Mieszkają w schroniskach lub u tymczasowych opiekunów. Czekają na świeżą wodę i pełną miskę, ale przede wszystkim na miłość – tą, którą mogą dostać i tą, którą mogą ofiarować. I to właśnie jest tematem nowej książki Rafała Kosika z serii „Amelia i Kuba”.

Główni bohaterowie za sprawą sześcioletniej Mi wikłają się w akcję uchronienia przed niebezpieczeństwem uśpienia schorowanego psa ze schroniska i mimo, że niebezpieczeństwo to było tylko wytworem ich wyobraźni, to jednak było warto. Wspomniany już Zydel trafił bowiem w ręce nowego właściciela, dzięki któremu znowu zaufał ludziom, a nowy właściciel ostatecznie rozstał się ze swoją samotnością. I to właściwie cała akcja. Ale oprócz niej jest jeszcze wątek balu przebierańców, inwazji szczurów, historia damsko-męskich, a raczej dziewczęco-chłopięcych relacji, lojalności, asertywności, odpowiedzialności, kombinacji i odrobiny sprytu – czyli to wszystko, co składa się na skomplikowane życie młodszych nastolatków. No i oczywiście, jak to autor ma w zwyczaju, nic nie dzieje się bez przyczyny. Każdy element, jak przy układaniu puzzli, jest istotny, by złożyć w całość historię (chociaż uważny czytelnik wyłapie pewną nieścisłość), która bawi i uczy. Bo że jest tam nauka, nie mam wątpliwości. Schowana z finezją nie razi, nie nudzi, nie odstręcza ale dyskretnie wlewa się w umysły młodych czytelników. Powieść uczy przede wszystkim, że warto myśleć, co we współczesnym świecie naszych dzieci nie jest wcale takie oczywiste; uczy, że warto mieć swoje zdanie i krytyczny osąd sytuacji, nawet w odniesieniu do ukochanych przez nie filmików z Youtube’a; że wiedzę warto traktować selektywnie i że warto wykorzystywać ją na co dzień; że warto być lojalnym i wrażliwym na cierpienie innych, także naszych „mniejszych braci”; że nie można pochopnie wyciągać wniosków i oceniać ludzi nie poznając ich bliżej. Uczy też po prostu poprawnej polszczyzny, bo autor włada nią z dużą swobodą, nie tylko przestrzegając jej reguł, ale również te reguły wyjaśniając. Kwestia poprawnego stosowania zaimków – na przykład – raz na zawsze po przeczytaniu książki zostanie rozwiązana. A dlaczego w tytule akurat jest inaczej niż powinno? Nie będę wyjaśniać. Niech Wasze dzieci odkryją to same. Polecam tą książkę. Mnie się podoba…

„Tadeusz Kościuszko. Wakacje z wodzem”, Izabela Degórska

Czy bohaterowie rodem z historii Polski mogą być dla współczesnych dzieci atrakcyjni? Czy mogą wzbudzić podziw i zaimponować? Okazuje się, że tak. Trzeba tylko poszperać w wiadomościach historycznych i pokazać ich ludzkie oblicze. I jeszcze podać to w atrakcyjnej formie.

„Tadeusz Kościuszko. Wakacje z wodzem”, Izabela Degórska; ilustracje: Elżbieta Moyski; wydawnictwo: Wydawnictwo RM;

Króciutka powieść dla dzieci we wczesnym wieku szkolnym o Tadeuszu Kościuszce z serii „Polscy Superbohaterowie” Wydawnictwa RM spełnia te założenia. Po pierwsze dlatego, że Naczelnik Insurekcji był postacią barwną. Sam żądny przygód i adrenaliny nieustannie pakował się w tarapaty. W słusznej co prawda sprawie, ale jednak. Cóż więcej potrzeba, aby rozpalić dziecięcą wyobraźnię. Najpierw Szkoła Rycerska, nieszczęśliwa miłość, feralny rejs do Ameryki Północnej, który zakończył się niespodziewanie na jednej z karaibskich wysp, brawurowa kariera w amerykańskiej armii, przyjaźń z Indianami, popularność i sława za oceanem oraz szacunek i respekt po powrocie do Polski. No i samo powstanie 1794 roku, które i swoją nazwę zyskało od imienia przywódcy. Co prawda zakończyło się klęską, ale miało też przecież swoje Racławice, no i idee nawiązujące do Konstytucji 3 Maja. Jednym słowem: Tadeusz Kościuszko to po prostu bohater – honorowy, dzielny, odważny, zasłużony dla społeczeństwa i ojczyzny, ale przy okazji też człowiek – porywczy, śmiały, uczciwy. Takiego właśnie poznają go Antoś, Kuba i Sonia, takiego przedstawia go im w opowieściach dziadek Adam i babcia Kasia z Olszówki, u których spędzają wakacje. A przy okazji uczą się jeździć konno, poznają osiemnastowieczną broń białą, ćwiczą szermierkę i wikłają w konflikt wyboru odtwórcy roli Naczelnika podczas inscenizacji składania przysięgi na Krakowskim Rynku. Rozwiązanie przychodzi nieoczekiwanie i sprawia im wszystkim, a zwłaszcza Antosiowi ogromną przyjemność. A najważniejsze, że przywieziona na wakacje konsola zdążyła się mocno przez te wszystkie dni zakurzyć 😉

Takiego obrotu sprawy i Wam, i Waszym dzieciom również przed nadchodzącą Majówką życzę. A na wypadek, gdyby nie dopisała pogoda nadmieniam, że w ramach serii „Polscy Superbohaterowie” ukazały się następujące tytuły: „Mieszko I”, „Irena Sendlerowa”, „Jan III Sobieski”, „Maria Skłodowska-Curie”, „Marszałek Józef Piłsudski” i „Rotmistrz Witold Pilecki”. Może to dobry pomysł, aby w dniach, gdy świętujemy niecodzienną dojrzałość polskiej myśli politycznej, czyli dzień uchwalenia Konstytucji 3 Maja, pokazać naszym dzieciom tych, którzy wybrzmieli w naszej historii.

„Mieszko I. Tajemnicze drewienko”, Magdalena Koziarek; ilustracje: Elżbieta Moyski; wydawnictwo: Wydawnictwo RM;