książki dla dzieci recenzje | LEKKIE PIÓRA

„Nela i wyprawa do serca dżungli”

Nela zabiera nasze dzieci w nową wyprawę. Nie jest to jednak tylko wycieczka krajoznawcza, ale również przechadzka po ścieżkach antropologii, gdzie opowieści dżungli sięgają czasów, gdy wyspa Borneo pozostawała dziewicza w swej odmienności kulturowej, a „łowcy głów” – jeszcze bez T-shirtów i trampek -spełniali swe, nakazane im przez ojców, ponure zadanie. Dlaczego?

Między innymi na to właśnie pytanie poszukuje odpowiedzi mała reporterka, przytaczając legendę o mówiącej żabie, która wyjaśnia skąd wśród borneańskich plemion wzięła się potrzeba zdobywania głów wrogów i traktowania ich jako trofea, które zapewnić miały dostatek i pomyślność. Ale nie będę tego zdradzać! Jeśli jesteście ciekawi, sami zajrzyjcie do bogato uzupełnionej zdjęciami książki – razem z dzieckiem lub ukradkiem (jeśli macie potrzebę budowania swojego autorytetu w tej dziedzinie w oczach swojej latorośli). Każdy sposób dobry..

Nowa pozycja ze znanej serii zdąża w kierunku, który był już zapowiadany we wcześniejszej – mała reporterka poszerza swoje horyzonty, a jej ciekawość świata sięga już dalej niż to, co bezpośrednio ją otacza. Chętnie sięga do starych zapisków, historii i kultury, snując wyczerpującą opowieść o zwyczajach i przesądach Dajaków, opisując ich codzienne życie i historię oraz to, jak byli postrzegani przez podróżników z początku XX wieku. Nie porzuca oczywiście swoich wcześniejszych zainteresowań – dokładnie opisuje miejscową faunę i florę. Jak zwykle posiłkuje się imponującą ilością fotografii, szkiców, ilustracji i map oraz starych rycin i grafik. Dokładnie opowiada o swoim pobycie w wiosce potomków „łowców głów”, a raczej ukrytym nad brzegiem rzeki „long hausie”, czyli wspólnym domu mieszkańców plemienia, który „jest bardzo długi, a w środku ma jeden ogromny korytarz, gdzie wszyscy się spotykają, pracują lub odpoczywają po ciężkim dniu”. Opisuje swoje spotkanie z wodzem, naukę strzelania z dmuchawki zatrutymi strzałami, które na użytek edukacji na szczęście nie są zatrute, i posiłek w środku dżungli, przygotowany na ognisku w prowizorycznych naczyniach ze ściętego bambusa. Udziela też praktycznych wskazówek jak rozpoznać zdenerwowanego węża mangrowego i uniknąć przykrej niespodzianki, w postaci skorpiona w bucie. Wszystko zwyczajowo wzbogacone krótkimi filmikami, które można obejrzeć na tablecie lub smartfonie przy użyciu aplikacji See More. Całość jak zwykle zasługuje na uwagę i ja również – jak zwykle – polecam. Dotychczasowi miłośnicy „Neli – małej reporterki” i wydawnictwa National Geographic na pewno nie będą rozczarowani, a i nowi czytelnicy zapewne połkną bakcyla egzotycznych i kulturowych podróży.

“12 miesięcy ze Św. Mikołajem, czyli trawnik pełen reniferów”, Friedbert Stohner

Już po świętach? Po wizycie Św. Mikołaja? A co, jeśli to jeszcze nie koniec? Tak właśnie stało się w domu państwa Wetekamp. W pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia pojawił się w nim Św. Mikołaj i zamieszkał na cały rok, o czym opowiada powieść dla dzieci pt. „12 miesięcy ze Św. Mikołajem” Friedberta Stohnera.

Św. Mikołaj został zakwaterowany w domu jednorodzinnym przy ulicy Puszczykowej 7 na mocy listu z Urzędu ds. Bożego Narodzenia, podpisanego przez anioła Hansa-Dietera. Wprowadził się tam ze swoimi saniami, które „zaparkował” w garażu i reniferami, które wypasały się na podwórku. O wszystkim opowiada Lotte, córka właścicieli udzielonego Św. Mikokołajowi schronienia. W kolejnych 12 rozdziałach, odpowiadających miesiącom roku kalendarzowego, opisuje przygody nietypowego gościa, które stały się udziałem całej rodziny – rodziców, młodszego brata Larsa i jego przyjaciela – Magnusa. Na scenie pojawia się również sąsiadka, pani Blume, która ostatecznie zostaje Panią Mikołajową. I chociaż na wizytę Św. Mikołaja wszyscy w święta Bożego Narodzenia niecierpliwie czekają, to życie z nim pod jednym dachem przez cały rok może być uciążliwe. Gość z racji chociażby swojej postury zachowuje się w niewielkim domku na przedmieściu jak słoń w składzie porcelany. Jego zawodowe obowiązki również dają się we znaki, zwłaszcza w drugiej połowie roku, kiedy rozpoczyna się projekt „PREZENTY” i tysiące skrzatów wspomaga swojego kierownika w jego realizacji. Jednym słowem – nie jest łatwo. Wszyscy domownicy jednak wykazują się bezgraniczną cierpliwością i wyrozumiałością, ciesząc się z wizyty tak dostojnego gościa. Niestety nadchodzą kolejne święta i Św. Mikołaj po pracowitej nocy musi zmienić miejsce swojego pobytu.

Książka adresowana jest do dzieci w wieku 5-10 lat. Przygody w niej opisane nie wymagają od słuchacza lub czytelnika dużego skupienia. Język, jak przystało na dziecięcego narratora, też nie przysparza trudności. Kolorowe ilustracje na stronie tytułowej każdego rozdziału w sposób graficzny streszczają jego istotę, pozwalając puścić wodze fantazji jeszcze przed jego przeczytaniem. Tematyka pozwala na łagodne przejście ze świątecznej atmosfery do codzienności i wszystkim przypomnieć, że za rok znowu święta. A więc głowa do góry! Jeszcze tylko 12 miesięcy…

Wigilijny kolaż

We wszystkich kulturach cywilizacji zachodniej święta Bożego Narodzenia to dni szczególne. Różna jest tradycja ich celebrowania i panują inne zwyczaje, ale wszędzie poprzedza je stan wyczekiwania, a one same podkreślają niezwykłość i podniosłość chwili. A przede wszystkim niosą radość i nakazują wszystkim, aby się nią dzielić.

Tak wygląda Wigilia w lieraturze dla dzieci:

„Nie pozostawało nam już nic innego jak CZEKAĆ! Lasse powiedział, że te godziny po południu w dzień wigilijny, gdy się tylko chodzi i czeka, i czeka, to jest coś takiego, od czego ludzie siwieją. Czekaliśmy i czekaliśmy, i czekaliśmy, a ja od czasu do czasu podchodziłam do lustra, żeby zobaczyć czy to prawda, że od tego można posiwieć. Lecz, dziwna rzecz, włosy moje były równie żółte jak zwykle. Bosse od czasu do czasu potrząsał zegarkiem, bo myślał, że stanął.

Gdy zrobiło się ciemno, nadszedł nareszcie czas, by pójść z naszymi prezentami do Zagrody Północnej i Południowej. Tego się nie robi, gdy jest jasno, bo wtedy nie byłoby to takie przyjemne. Lasse, Bosse i ja włożyliśmy czerwone czapeczki krasnoludków, a Lasse włożył również maskę krasnoludka. Miał ją włożyć później wieczorem przy Wigilii. (…) Wzięliśmy ze sobą nasza paczki i wymknęliśmy się z domu. Na niebie było mnóstwo gwiazd. Gdy spojrzałam w stronę ciemnego lasu, pomyślałam sobie, że może jednak mieszka tam prawdziwy Jultomte, który wkrótce zajedzie saneczkami z całą masą prezentów. Bardzo chciałam, aby tak było.

(…) W końcu jednak nadszedł nareszcie wieczór wigilijny i jedliśmy kolację przy rozsuwanym stole w kuchni. Na stole paliły się świece i stała cała masa jedzenia, ale ja jadłam niemal wyłącznie szynkę. No i oczywiście kaszę. Bo chciałam znaleźć migdał.”

Astrid Lindgren Dzieci z Bullerbyn, Szwecja

“Wigilia zaczęła się jak zwykle. Zawsze trzeba było jeszcze cos przygotować, zawsze znalazły się jakieś nie zapakowane prezent (…) Pomału zaczęli przyrządzać kolację wigilijną. W całym domu zapachniało świętami. O piątej tata otworzył okno i usłyszeli bicie dzwonów. (…) Na stół wjechało marcepanowe ciasto. Tata uzupełnił brakujący górny obwarzanek czerwoną kulką z marcepana.”

Jostein Gaarder Tajemnica Bożego Narodzenia, Norwegia

„W końcu rozstawiono naczynia, odmówiono modlitwę – wówczas wszyscy wstrzymali oddech, gdyż pani Cratchit, lustrując powoli całą długość noża do mięsa, przygotowywała się, by zatopić go w piersi ptaka.A kiedy to zrobiła i kiedy wytrysło długo wyczekiwane nadzienie, wokół stołu dał się słyszeć jeden długi szept rozkoszy.(…) Takiej gęsi jak świat światem jeszcze nie widziano. Zdaniem Boba niemożliwe, by ktokolwiek kiedykolwiek upiekł podobną. Jej delikatność, smak, rozmiar i niska cena była przedmiotem powszechnego podziwu. Uzupełniona sosem jabłkowym i ziemniakami puree stanowiła sycący posiłek dla całej rodziny.

(…) Leguminę wyjęto z rondla (…) To była legumina. Pół minuty później pani Cratchit, uśmiechając się z dumą nad leguminą przypominającą kulę armatnią w kropki, twardą i sztywną, gorejącą połową ćwiartki podpalonej brandy i ozdobioną świąteczną gałązką ostrokrzewu wbitą na czubku.

Och, cóż za wspaniała legumina!”

Charles Dickens Opowieść wigilijna, Anglia

„Wielka choinka , stojąca pośrodku pokoju, obwieszona była mnóstwem złotych i srebrnych jabłek, a ze wszystkich gałązek zwisały na kształt pąków i kwiatów migdały z cukru, kolorowe cukierki i wiele innych słodyczy. Ale najbardziej zachwyciły dzieci niezliczone świeczki, które jak gwiazdki błyszczały pomiędzy igłami. Drzewko, rozsiewając blask dokoła, zapraszało wprost, by zrywać kwiaty i owoce. Naokoło drzewka wszystko jaśniało wspaniałymi barwami: ileż tu było pięknych rzeczy, któż by to potrafił opisać!”

E.T.A. Hoffman Dziadek do orzechów, Niemcy

Tak wspaniałej choinki i tak wielkiej radości przy wigilijnym stole wszystkim nam serdecznie życzę!

„Świąteczne życzenie”, Katherine Rundell

Czy wiecie, że są dzieci, które nie marzą o prezentach pod choinkę, ale o rodzicach, którzy ją dla nich przystroją i spędzą z nimi czas? Czy wiecie, że jednym z tych dzieci może być nasze własne? O tym właśnie smutnym aspekcie świąt Bożego Narodzenia jest książeczka dla przedszkolaków Katherine Rundell pt. „Świąteczne życzenie”.

Jej bohaterem jest Teodor, który w przedświąteczny wieczór sam próbuje ozdobić świąteczne drzewko. Oboje rodzice są w pracy, ulubiona opiekunka postanowiła spędzić wigilijny wieczór w domu a ta, która przyszła w jej zastępstwie, usnęła nad swoim smartfonem. Na szczęście akcja rozgrywa się w kulturze anglosaskiej, gdzie Wigilia nie jest jeszcze świętem i nie przypisuje się jej wielkiej wagi, ale prawda jest taka, że mały chłopiec oczekuje na święta samotnie, marząc o towarzystwie rodziców lub przyjaciół. „Rodzice nie mieli czasu, żeby kupić nowe bombki. Nie mieli czasu, żeby kupić indyka. Oboje byli w pracy. Pod choinką nie było żadnych zabawek, leżała tylko koperta z bonami prezentowymi”. W pewnym momencie Teo zobaczył spadającą gwiazdę, która mrugała na czerwono i zielono. Pomyślał więc życzenie: „nie chcę być samotny”. Wtedy na pomoc przyszły mu cztery stare i podniszczone ozdoby świąteczne – konik na biegunach, rudzik, ołowiany żołnierzyk i anielica, które ożyły, aby towarzyszyć chłopcu. Miały jednak też swoje marzenia, które bez wahania Teodor pomógł im spełnić. Konik chciał pogalopować, chłopiec odkręcił mu zatem bieguny; rudzik chciał nauczyć się śpiewać – zaprowadził go więc do znanej mu nauczycielki pianina; anielica pragnęła odnowić swoje skrzydła – pozbierał więc ptasie pióra i przykleił je gumą do żucia; ołowiany żołnierzyk poszukiwał miłości swojego życia – znalazł mu lalkę-księżniczkę. W zamian za to konik spełnił życzenie chłopca. Pogalopował przed oknami biur mamy i taty i wskrzesił w nich potrzebę powrotu do domu. Rozpoznali w nim bowiem ozdobę choinkową, którą kupili na swoje pierwsze wspólne święta. Obdarzyła ich radością, zanim jeszcze zostali porwani przez wir codziennych obowiązków. Postanowili wrócić do tamtego dnia, bezwiednie spełniając świąteczne życzenie swojego syna, chociaż spadająca gwiazda okazała się zwykłym samolotem. „Ale nawet samoloty mogą zdziałać cuda, jeśli są święta Bożego Narodzenia, a ty masz w życiu odrobinę szczęścia i miłości.”

A więc: fabuła krótka i nieskomplikowana, dostosowana do wieku czytelników -przedszkolaków i uczniów pierwszych klas szkoły. Ilustracje kolorowe, utrzymane w tonacji świątecznej. Przesłanie też bardzo czytelne: dzieci przede wszystkim potrzebują uwagi i czasu, a dopiero potem atrakcyjnych zabawek. Od prezentów pod choinkę ważniejsza jest troska i uśmiech. A my, często zabiegani, przytłoczeni zawodowymi obowiązkami, które szczególnie dają się we znaki z końcem roku kalendarzowego, w szponach przedświątecznej gorączki skupiamy się na sprzątaniu mieszkania, myciu okien, praniu firanek, świątecznych ozdobach i potrawach. Zmęczeni, zaganiani, umęczeni wzmożonym ruchem i ulicznymi korkami oraz walką o miejsce w kolejce do sklepowej kasy nie mamy już siły i ochoty na entuzjazm, nawet udawany, i dobre słowo do dziecka, które łaknie w tym świątecznym okresie bliskości. Ta krótka książeczka pomoże nam zatrzymać się na chwilę i otrzeźwieć, wyrwać się z amoku walki o „idealne” święta i zastanowić się nad tym, co naprawdę jest ważne. A potem wcielić to w życie i nie przejmować się obrusem zaplamionym wigilijnym barszczem, zszarganą przez kota choinką, świerkowymi igłami wbitymi w dywan i woskiem świecy oblepiającym komodę. Zamiast tego podarujmy swoim bliskim na święta wyrozumiały uśmiech, ignorancję wobec splątanych i nie zawsze działających lampek choinkowych, bezkresną cierpliwość w stosunku do pobudzonych i rozbrykanych dzieci oraz fałszywie wyśpiewane nuty kolęd. Istotą tych świąt jest przecież radość z narodzin Dzieciątka, która wszystkich łączy i mobilizuje do bycia lepszym. Przypomnijmy więc sobie i tę radość, kiedy nasze pociechy przychodziły na świat, i te chwile, które choć dalekie od ideału i perfekcji, były przesycone ciepłem i miłością. Znów podarujmy je sobie nawzajem. A zwłaszcza własnym dzieciom… Czego i sobie, i swoim Czytelnikom wraz z nadchodzącymi Świętami życzę!

„Dziewczynka z Szóstego Księżyca”, Moony Witcher

Alchemia i magia, walka sił dobra ze złem, Wszechświat i Wenecja – oto świat przygód Niny, głównej bohaterki „Dziewczynki z Szóstego Księżyca”. Jest to pierwsza książka z całej serii poświęconej tej tematyce, napisanej przez Moony Witcher. Wszystkie powieści łączą główni bohaterowie i fantastyczny świat, w którym zbierają swoje doświadczenia. Jest to historia całkowicie oparta na wyobraźni autorki i nie chodzi tu tylko o przygody Niny i czwórki jej przyjaciół, ale również o detale – dzieci pożywiają się jedynie tortami, ciastami i bułeczkami z marmoladą a ich cudowny lot z Wenecji do Toledo, po zażyciu liści z rośliny z planety Xorax, odbywa się nad ośnieżonymi Alpami. Jak widać – wszystko jest możliwe… Nawet z najgorszych opresji dzieci wydostają się w nieprzewidywalny sposób, po zażyciu cudownego eliksiru lub na skutek wypowiedzenia zapomnianego zaklęcia. Narracja nie zna żadnych ograniczeń. W ten sposób powieść obfituje w zaskakujące zwroty akcji, trzymając swoich młodych czytelników w napięciu. Inaczej pewnie byłoby z dorosłymi, których kompletna nieprzewidywalność wypadków mogłaby znużyć lub zdezorientować. Dzieciom to jednak nie grozi.

Główną bohaterką książki jest Nina – dziesięcioletnia wnuczka znanego alchemika, Michaiła Meszyńskiego. Dłonie obojga są naznaczone tajemniczym znamieniem w kształcie czerwonej gwiazdy, które czernieje w obliczu gromadzących się sił zła. Dziadek dziewczynki nagle umiera a Nina przyjeżdża do jego willi, aby kontynuować prowadzone przez niego alchemiczne badania. Tam odkrywa, że w istocie został zamordowany przez Złego Maga – Karkona Ca’ d’Oro, który pragnie przejąć panowanie nad Szóstym Księżycem, czyli planetą Xorax. Xorax to miejsce we Wszechświecie, które skupia dobrą energię. Jest siedzibą sił dobra – miłości i intuicji. Zamieszkują go świetlne istoty, które posiadają łączność z Dobrymi Magami na Ziemi. Jednym z nich był właśnie Misza Meszyński i to tam właśnie po przeistoczeniu przeniósł się po śmierci. Stamtąd wspomaga swoją wnuczkę w walce z siłami Zła na Ziemi, które uosabia wspomniany Karkon. A jest to walka obfitująca w liczne budzące grozę przygody oraz konieczność przenoszenia się w miejscu i czasie. Na szczęście Ninie towarzysz czwórka przyjaciół – Cesco, Dodo, Fiore i Roxy oraz android Max. Dzięki nim droga do ocalenia planety Xorax wydaje się Ninie prostsza, choć nie kończy się wraz z zakończeniem powieści. Jej dalszy ciąg znajdziemy w następnych książkach z serii.

Powieść Moony Witcher napisana jest w sposób niezwykle czytelny, choć prostota jej języka może nawet czasami odstraszać, zwłaszcza bardziej wybrednych czytelników. Jest książką dla dzieci z pogranicza fantasy i thrillera, kształtującą przyszłych czytelników sensacji i kryminałów. Dorosłych może niekiedy zniechęcać swoją fantastyką z pogranicza naiwności, ale przecież nie im jest dedykowana. Nie sposób więc oceniać ją z naszego punktu widzenia. Dzieci raczej będą zachwycone – historia nie wymaga od nich wysiłku intelektualnego, nie zmusza do refleksji i rozważań etyczno-moralnych, jest fajną propozycją na rozrywkę i relaks. Przy tym realizuje dziecięce pragnienia o samodzielności, całkowitej decyzyjności i nieskrępowanej wolności. Nina przecież nie chodzi do szkoły, uczy się właściwie tylko alchemii a jej wszystkie posiłki stanowią słodycze. Ma grupę przyjaciół, z którymi doskonale się czuje i jest przez nich podziwiana. Poza tym dzięki specjalnemu eliksirowi jest pewna ich lojalności, więc darzy ich całkowitym zaufaniem. Świat, w którym żyje to z jednej strony arena walki dobra ze złem, ale z drugiej to bezpieczny mikroświat jasnych i czytelnych relacji międzyludzkich, które dają poczucie bezpieczeństwa i z których czerpie siłę. Nina jest dzielna, odważna, nie cofa się przed niczym i potrafi przekroczyć wszelkie granice, nawet magii i czarów. Jej życie to pasmo niekończących się przygód i przeciwności, którym stawia czoła w imię szlachetnej idei. Zawsze wygrywa. Z perspektywy naszych dzieci to świat idealny. Może to dobry pomysł, aby mogły się przez chwilę w nim zanurzyć…