Lekkie Pióra Blog

„Złoty szlak. Kroniki Archeo”, Agnieszka Stelmaszyk

Przed nami nowy „odcinek” przygód Ostrowskich i Gardnerów oraz niezniszczalnej ciotki Ofelii. Zgodnie z oczekiwaniami nawiązuje do wcześniejszych pozycji tej serii. Ogniwem łączącym są sami bohaterowie, sposób prowadzenia fabuły i zagadka archeologiczna do rozwiązania. Jest też coś jeszcze. Tym razem Agnieszka Stelmaszyk rozszerza krąg swoich zainteresowań, dostarczając solidnej porcji wiedzy również z dziedziny innej niż historia i archeologia. Co to jest?

Wiedza przyrodnicza. To właśnie o nią bogatsza jest nowa powieść z serii „Kroniki Archeo”. Niespodziewanie autorka wprowadza do swojej powieści nowy wątek. Zagadka archeologiczna co prawda jest, ale nie rozwiązuje jej tradycyjnie piątka dzieci lecz ich rodzice. Zupełnie tak, jak przystało na archeologów. Dotychczas role były odwrócone. To Bartek, Ania, Mary Jane, Jim i Martin wcielają się w odkrywców tajemnicy i to zawsze oni doprowadzają do odnalezienia skarbu, który łączy w sobie wartość materialną z wartością historyczną. Na drodze zawsze stają im przestępcy, którzy skupiają się na tym pierwszym, a młodych bohaterów, wyedukowanych przez rodziców-archeologów, zawsze interesuje ten drugi aspekt. Tym razem to rodzice stają się Indianą Jonesem. A dzieciaki? No cóż. Stają w obronie prawa – administracyjnego i moralnego, aby ratować gatunki zagrożone wyginięciem. Nic już więcej nie zdradzę. Dodam tylko, że w całą aferę wplątują się zupełnie nieświadomie i przez przypadek, co jasno dowodzi, że każdy z nas może stanąć w obronie naszych młodszych braci i każdy z nas może, na miarę swoich możliwości i nie zawsze tak spektakularnych jak w książce, otoczyć je opieką. To właśnie ten wątek pozwala autorce na wprowadzenie dużej ilości informacji o dzikich zwierzętach afrykańskich, o ich warunkach naturalnych, odżywianiu i zwyczajach. Jest tych informacji znacznie więcej niż historycznych i archeologicznych, co wyróżnia ten tom od wcześniejszych. Nie zmieniła się natomiast jakość – zwarta, przemyślana i dopracowana w szczegółach fabuła; płynny i zachowujący swoistą dynamikę język; piękne, kolorowe ilustracje. Dzięki temu książka już na wstępie woła o uwagę i zainteresowanie, które z każdą stroną stają się coraz bardziej uzasadnione. Zaręczam, że młodzi miłośnicy literatury to „kupią” i dadzą się wciągnąć w świat sawanny i pustyni – już sam w sobie ciekawy i odmienny od naszego, a tym bardziej, gdy traktowany jest jako arena rozgrywających się ekscytujących wydarzeń. Zwrot ku ekologii może trochę zaskakiwać. Dotychczas serię tę utożsamialiśmy z zupełnie inną dziedzinę, ale może po dziesięciu tomach warto czymś zaskoczyć – żeby nie popaść w rutynę i żeby nadać świeżości. Moim zdaniem to dobry pomysł!

„Lukrecja”, Anne Goscinny

Lulu – cioteczna wnuczka Mikołajka. Tak. Tego Mikołajka. Mikołajka z serii przygód Sempego i Goscinnego. Jest tak, jak jej poprzednik, doskonałym obserwatorem świata i stosunków międzyludzkich. I tak jak on jest szalenie spostrzegawcza i krytyczna, zwłaszcza w stosunku do dorosłych. Dla młodych czytelników to bardzo zabawne, dla ich rodziców to mały prztyczek w nos, który uczy dystansu.

Prawdziwe imię Lulu to Lukrecja, ale mama nazywa ją tak tylko wtedy, gdy jest na nią zła. Wcielam się w rolę tej matki i patrzę na samą siebie. Coś mi to przypomina 😉. Mojej córce też.

Lukrecja chodzi do szóstej klasy i otacza się wianuszkiem koleżanek. To tzw. Liny – Paulina, Alina i Karolina. Wśród nich spędza większość swojego wolnego czasu i zyskuje pełną akceptację. Ich przygody nie są tak burzliwe, jak wspomnianego Mikołajka i jego kolegów, ale to były inne czasy. Dzieci miały wtedy zgodę na większą samodzielność. Teraz nieustannie znajdują się pod czujnym okiem opiekunów – jeśli nie rodziców, to babci czy niani. Nie da się wtedy zbyt dużo „nawywijać”. To oczywiście zapewnia im bezpieczeństwo, ale jednocześnie ogranicza niczym nieskrępowany rozwój. Bardzo trudno wyważyć tu odpowiednie proporcje…

Lukrecja żyje w „patchworkowej” rodzinie. Jej mama rozwiodła się z jej ojcem, kiedy jeszcze była malutka. Potem powtórnie wyszła za mąż i urodziła przyrodniego brata, Wiktora. Jak na „skazanych na rodzeństwo” dogadują się całkiem dobrze. To „pół” pokrewieństwa w niczym im nie przeszkadza. Ojcem Wiktora jest Grzegorz, ojczym Lulu. W kontakcie z nim dziewczynka również nie ma żadnych problemów. Grzegorz jest kontrolerem lotów – pewnie dlatego jest taki dokładny, także w rozwiązywaniu zadań z matematyki Lulu o latającej muszce. Ta historia to jasny dowód na to, że czasami rozwiązania są prostsze niż nam się wydaje, a wszelkie komplikacje to domena nas, dorosłych.

Mama Lulu w przeciwieństwie do mamy Mikołajka jest kobietą pracującą. Jest adwokatem i większość swego czasu – jak twierdzi jej córka – spędza w więzieniu, ale robi wszystko co może, aby wywiązać się ze swoich macierzyńskich obowiązków. Mimo wszystko rodzinna kolacja tak, jak i u poprzednika, jest godnie celebrowana. To ważne, aby rodzina chociaż raz dziennie zasiadała wspólnie przy jednym stole. To czas przeznaczony nie tylko na zabicie głodu, ale na podsumowanie dnia, wymienienie się swoimi poczynaniami i emocjami. Wspólny posiłek zbliża. Może dlatego często towarzyszy im babcia Lulu – Scarlett. Nie jest to zwykła babcia, ale babcia, która zachowała młodość – i w stylu życia, i mentalnie. Pewnie z tego powodu ma tak doskonały kontakt z wnuczką.

Jest jeszcze ojciec Lulu – artysta malarz, który wiecznie buja w obłokach. Na szczęście jest w nich również miejsce dla córki. Lulu bardzo kocha swojego tatę, chociaż dostrzega brak „ogarnięcia” z jego strony. Kocha go za serce, za uśmiech i za to, że jest z nią, choć nie jest już z jej mamą. Tak właśnie wygląda świat Lukrecji. Trochę inny od Mikołajkowego, ale też „bardzo” taki sam. I nie ma to znaczenia, że dziewczynka jest spokrewniona z dziecięcym bohaterem, którego zna cały świat – tak, jak autorka „Lukrecji” z autorem „Mikołajka”. Każde dziecko jest bowiem inne, ale wszystkie są w pewien sposób takie same. Najbardziej na świecie potrzebują

„Penny Pepper. Chaos w szkole”, Ulrike Rylance

To już kolejna książeczka o grupie detektywistycznej Penny Pepper, która tym razem wkracza do akcji podczas szkolnego pokazu talentów. W samym pokazie nie byłoby nic szczególnego, ponieważ zwykle odbywa się w każdej szkole i zwykle co roku, ale ten jest wyjątkowy. Wyjątkowy, bo nagrywa go telewizja, a zwycięzca pokaże swój numer w prawdziwym telewizyjnym „show”.

Nic więc dziwnego, że każdy chce wypaść najlepiej i każdy chce wygrać. Nauczyciele też. Jest więc pokaz brzuchomówcy, akrobatki, niezwykle inteligentnego szczura Szelmy, dziewczęcego zespołu rockowego, grupy tanecznej, trębacza, magika, w którego wciela się nauczyciel angielskiego i jest też koncert na fletni, który przygotowała nauczycielka plastyki. A najważniejsze jest to, że występuje również i sama Penny ze swoimi przyjaciółkami -detektywkami i psem Dżastinem, który tak naprawdę jest gwoździem programu, ponieważ jest „naprawdę mądrym psem tropiącym”. Bohaterowie pokazu przygotowują się za kulisami, publiczność wypełniła salę po brzegi a ekipa telewizyjna już łapie ostrość kamerą i przygotowuje mikrofony. Wszystko zapowiada się wspaniale. I nagle wszystko idzie nie tak. Dosłownie wszystko. Każdy numer okazuje się nieudolny – z trąbki wypada skarpetka, kostium akrobatki pęka, klatka szczura Szelmy jest pusta a Dżastin ucieka ze sceny w pogoni za kotem. Totalna klęska. Ekipa telewizyjna „wymięka”, rozhisteryzowana pod wpływem obawy przed szczurem publiczność rzuca się na poczęstunek w kuluarach, nauczyciele biegają w panice. Tylko Penny Pepper zachowuje zimną krew i tylko jej grupa detektywistyczna pojmuje, że ktoś sabotuje konkurs talentów. Nie muszę dodawać, że z ochotą wkracza do akcji i oczywiście z równą ochotą rozwiązuje zagadkę. I jak zwykle wszystko dobrze się kończy.

…I jak zwykle fabuła pełna zwrotów akcji, duża dynamika zdarzeń i bogata szata graficzna w odcieniach szarości. Oto właśnie „Penny Pepper” – lekka i zabawna seria książek dla młodszych dzieci w wieku szkolnym. Emanuje humorem, różnorodną czcionką, która z jednej strony przykuwa uwagę czytelnika, z drugiej rozwija jego sprawność czytania. Dodatkowo wrzuca kilka ziarenek edukacji w postaci wyjaśnień znaczenia kilku trudniejszych słów. Można się pośmiać, można pouczyć i można też trochę pobawić, bo w tekście znajduje się gotowa instrukcja na odlew gipsowy odcisku buta – umiejętność niekoniecznie wszystkim przydatna, ale na pewno pozwalająca kreatywnie spędzić wolne popołudnie. Zachęcam i do wykonania wspomnianego odlewu, i do przeczytania. W obu przypadkach życzę dobrej zabawy!

„Ratownicy czasu”, Justyna Drzewicka

Mikołaj Kopernik (1473-1543), polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik i ekonomista; twórca teorii heliocentrycznej. Tego zwykle dowiadują się nasze dzieci z podręcznika do historii o godnym pamięci rodaku i jednym z ważniejszych na świecie astronomów. Jeszcze jeden zestaw dat, jeszcze jedna historyczna postać, która zerka na nas krzywym okiem ze znanego wszystkim portretu. A gdyby tak „odczarować” Kopernika, zwrócić mu życie i charakter? Gdyby tak po prostu się z nim zaprzyjaźnić? Nie z posągiem, nie z patronem szkoły, ale po prostu z Mikim?

Nie będę Wam wmawiać, że jest to możliwe dzięki specjalistycznej aparaturze rodem z przyszłości, jak przekonuje nas narrator „Ratowników czasu” Justyny Drzewickiej. Powiem Wam prawdę. To zasługa wyobraźni autorki i jej ogromnej wiedzy historycznej. To ona właśnie stworzyła Mikołaja, którego zapamięta każdy, kto tę powieść przeczyta. Pokazała wielkiego astronoma jako dwudziestotrzyletniego studenta, a właściwie żaka w piętnastowiecznej Bolonii; chłopaka, z którym można się zakumplować i razem „konie kraść”. Koncept autorki opiera się na prostym pomyśle podróży w czasie. Dwójka nastolatków – Sara i Daniel przenoszą się w towarzystwie animaloida – kota z przyszłości do roku 1496 w okolice najstarszego uniwersytetu, w którym pobierał nauki nasz historyczny bohater. Tam na skutek różnego rodzaju komplikacji muszą pomóc Mikołajowi odzyskać pieniądze na studia u profesora Novary, bo to wtedy przyszłemu twórcy teorii heliocentrycznej po raz pierwszy przyjdzie do głowy zakwestionowanie obowiązującego geocentryzmu. A nic w przeszłości nie może ulec zmianie, aby nie doprowadzić do „efektu motyla” w przyszłości. Ta niezmienność jest też warunkiem szczęśliwego powrotu do współczesności Sary i Daniela.

Tak przy okazji – nic dziwnego, że chcą wrócić. Który nastolatek oddałby smartfon i Internet za długie suknie co prawda, ale takie, które już pierwszą świeżość mają za sobą a zamiast schludnej łazienki i toalety balię wody raz na dwa tygodnie i rynsztok w ulicy. Pfe! Nic nie jest w stanie zrównoważyć tych niedogodności, chociaż życie ponad pięćset lat temu tak naprawdę nie różniło się wiele od dzisiejszego – radości, rozterki, problemy i rówieśnicy. Ludzie ci sami, tylko warunki, w których żyją się zmieniły.

A wracając do Kopernika – całkiem z niego fajny koleś, niewielkiej postury, ale „pięść miał atomową”, co wyjaśnia być może tajemnicę złamanego nosa i sponiewieranego łuku brwiowego. Autorka przedstawiła go bardzo ciekawie, z resztą tak, jak i realia historyczne, w których przyszło mu żyć. Historia architektury, historia medycyny, historia polityczna, historia bankowości… Tak. Spotkanie z „Ratownikami czasu” to spotkanie z historią. I to spotkanie jak impreza z kumplami, a nie imieniny u cioci…

„Frigiel i Fluffy. Powrót Smoka Kresu”, Frigiel, Nicolas Digard

Książka jest dziełem dwóch autorów. Jeden z nich to youtuber, który prowadzi kanał o przygodach Frigiela i Fluffiego, drugi to pisarz, który przelał na papier przygody piętnastoletniego chłopaka i jego wiernego psa, rodem z świata bloczków. Miłośnicy Minecrafta wiedzą już, że to historia z ich bajki, a raczej gry 😉

Opowieść z kwadratowym słońcem w tle nie jest sygnowana przez twórcę Minecrafta, jednak poziom jej znajomości zdumiewa. Zdumiewa również świetny pomysł na wartką i ciekawą fabułę. Nastoletni bohater w towarzystwie swojego wiernego psa wyrusza na misję, zleconą mu przez dziadka. Misja jest piekielnie trudna, ale jednocześnie niezwykle ważna. Tak naprawdę jej celem jest przywrócenie porządku i równowagi w świecie, ale o tym sam zainteresowany dowiaduje się w jej trakcie. Trochę to go zaskakuje, budzą się więc w nim uczucia, o które wcześniej siebie nie podejrzewał. Dzieje się też tak po części za sprawą nowo nawiązanych przyjaźni, z których zwłaszcza pierwsza okaże się ważną i trwałą, choć jej początki – jak to często się zdarza – były trudne. Lektura naprawdę wciąga, czyta się ją z zapartym tchem – nawet wtedy, gdy o Minecrafcie wie się tak dużo jak ja, czyli tyle, ile opowie o swoich poczynaniach córka i przypadkiem zobaczy się na ekranie telewizora, kiedy akurat kreuje swój bloczkowy świat. Domyślam się, że dla miłośników gry może okazać się prawdziwą perełką – można dać się jej pochłonąć, a jednocześnie odnaleźć inspirację do nowych rozwiązań w Minecraftowej rzeczywistości.

Oprócz oczywistych wydawałoby się zalet, książka niesie też spory ładunek wychowawczy – zupełnie nienachalny, całkowicie osadzony w rozwijającej się akcji, skłaniający do kilku przemyśleń i refleksji. „Magia jest jak twój miecz – miecz sam w sobie nie jest ani dobry, ani zły, złym lub dobrym jest ten, kto go używa oraz sposób, w jaki go używa” – oto jeden z nich. Jest też taki, który adresowany jest do nas dorosłych – rodziców i opiekunów dzieci, zwłaszcza nastolatków, który doskonale potrafi oddać brak konsekwencji w traktowaniu naszych dorastających pociech. Nie mogąc się zdecydować, czy jeszcze są dziećmi, czy już nie, nie zawsze adekwatnie do ich poczynań obarczamy je odpowiedzialnością. I tak, jeśli je ograniczamy, nie mówimy całej prawdy, sprowadzając nasze argumenty do „nie, bo nie” nie oczekujmy, że zachowają się jak dorośli i odpowiedzialni. Jeśli chcemy, aby tacy byli dajmy im ku temu przesłanki – wyjaśnijmy „dlaczego?”; nie obawiajmy się, że nie zrozumieją i nie oszczędzajmy na czasie. Powiedzmy jasno, czym kierujemy się w naszych decyzjach. Istnieje duża szansa, że argumenty do nich trafią, a wtedy dużo łatwiej będzie im się do naszych sugestii zastosować. „Nie posłuchałem się to prawda. Ale (…) nie powiedzieliście mi, co znajduje się w skrzyni ani jakie konsekwencje będzie miało ich otwarcie. Tak więc, albo jestem odpowiedzialny za to, co się stało i trzeba mnie tak traktować, albo też masz mnie za dziecko skoro ukrywasz przede mną prawdziwą naturę, tego przedmiotu, który niosłem, narażając przy tym własne życie – w taki przypadku to ty ponosisz tutaj odpowiedzialność”. Szach, mat!